Wprowadzanie dobrych praktyk

Ważną i zasadniczą rolę odgrywają kulturalne, artystyczne i zabawowe formy ekspresji. Stanowią one impuls oraz ramę odniesienia dla tego, co się dzieje. Może to być wypróbowywanie i przejmowanie kulturalnych form ekspresji – a więc samodzielne robienie czegoś –, jak również samo postrzeganie kultury i sztuki oraz konfrontacja z nimi. Oba podejścia stanowią część praktyki edukacji kulturalnej.

W edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży nacisk kładzie się na ich mocne strony: co już potrafisz, a co chciałbyś/chciałabyś jeszcze odkryć lub czego się nauczyć? Co może wnieść każdy/każda z osobna, aby ukształtować lub stworzyć coś wspólnie? Młodzi ludzie mogą korzystać z pomocy kulturalnych form ekspresji, by zająć się pytaniami i tematami, które ich interesują lub nurtują. Należy brać przy tym pod uwagę świat analogowo-cyfrowy, w którym żyją dzieci i młodzież, traktując poważnie ich ciekawość oraz chęć odkrywania i wzmacniając je. Również wybór stosowanych środków artystycznych, kulturalnych form wyrazu lub metod zabawy opiera się na zainteresowaniach dzieci i młodzieży. W szczególności istnieje tu przestrzeń dla form ekspresji kształtowanych przez różnorodne pochodzenie lub specyficzne kultury młodzieżowe samych osób uczestniczących.

Dzieci i młodzież decydują się na udział w danej ofercie lub w danym projekcie edukacji kulturalnej dobrowolnie. Jeśli uczestnictwo jest obowiązkowe – na przykład w szkole – powinna istnieć możliwość wyboru spośród różnych ofert i form partycypacji. Uczestnicy i uczestniczki tak dalece, jak to tylko możliwe, sami decydują o koncepcji, przebiegu, tematach i poruszanych kwestiach oraz kulturalnych formach ekspresji oferty lub projektu. Dzieci i młodzież postrzega się przy tym i traktuje poważnie jako partnerów w zabawowym i estetycznym procesie twórczym. Aktywnie uczestniczą w kształtowaniu praktyki. Tworząc wspólnie, doświadczają tego, że mogą coś zmienić. Zachęca się ich do wypracowywania własnych stanowisk, artykułowania ich i nawiązywania dialogu z innymi.

Praktyka edukacji kulturalnej łączy doświadczenia emocjonalne, intelektualne, fizyczne i społeczne. W szczególności przemawia do percepcji sensorycznej i estetycznej. Charakteryzuje się dynamiczną przemiennością aktywności umysłowej i fizycznej, interakcji językowej i pozajęzykowej, wrażeń sensorycznych z jednej strony i refleksji z drugiej.

Praktyka ta jest dostępna dla wszystkich i akceptowana przez wszystkie dzieci oraz młodzież. Dotyczy to również samej komunikacji na temat praktyki. Różne środowiska pochodzenia i odmienne doświadczenia, różne potrzeby związane z płcią i wiekiem oraz zdolności indywidualne traktuje się tu z otwartością i szacunkiem. Ujawnia się i stanowczo zwalcza dyskryminację. Indywidualność i różnorodność biorących udział w projektach dzieci i młodzieży stanowi podstawę wspólnego procesu edukacji kulturalnej. Podstawę wartości stanowią w tej praktyce prawa człowieka i zorientowanie na godność ludzką. Zaufanie, uważność i szacunek tworzą podstawę wzajemnych kontaktów. Prowadzący zajęcia oraz uczestnicy i uczestniczki poważnie traktują każdą osobę, z jej autonomią i właściwą jej ekspresją. Relacje i stosunki władzy poddawane są krytycznej refleksji.

Dzieci i młodzież znajdują tu bezpieczne środowisko, w którym są skutecznie chronione przed przemocą i wszelkimi formami naruszania granic. Prowadzący wyczuleni są na wszystkie zagrożenia dla dobra dziecka i przy pomocy wszelkich dostępnych środków podejmują działania przeciwko przemocy seksualnej, fizycznej i psychicznej, znęcaniu się i zaniedbywaniu.

Zagwarantować, by edukacja kulturalna dotarła do jak największej liczby osób, z których każda posiada swe indywidualne mocne strony, zainteresowania i potrzeby, możemy tylko wtedy, gdy istnieć będzie duża różnorodność dziedzin sztuki i formatów oraz gęsta sieć nieformalnych, pozaformalnych i formalnych miejsc, możliwości i ofert. Obejmuje to instytucje kulturalne, takie jak szkoły artystyczne i muzyczne, muzea, biblioteki i teatry, a także (otwarte dla wszystkich) ośrodki młodzieżowe, przedszkola, szkoły i instytucje społeczne. Miejsca kultury i edukacji nie są wymienne, podobnie jak i działające tam osoby. Aby były skuteczne, muszą jednak istnieć w sposób niezawodny i ciągły.

Tylko dobrze wyszkolona kadra (kulturalno-) pedagogiczna i artystyczna, pracująca w bezpiecznych warunkach, może zagwarantować dobrą jakość programów edukacji kulturalnej. Różnorodni specjaliści i różne zawody posiadają swoje specyficzne kompetencje, pozwalające im zwracanie się do różnych osób, motywowanie ich do uczestnictwa i towarzyszenie im w procesie edukacji kulturalnej. W proces ten zaangażowani są również wolontariusze, którzy dzięki temu mają możliwość zdobywania kwalifikacji.

Podejmowane tematy i pytania, specjalistyczna wiedza (kulturalno-)pedagogiczna i artystyczna, jak również struktura miejsca i czasu muszą tworzyć całościową koncepcję, opierającą się na dobrych warunkach ramowych, takich jak dostępność odpowiednich pomieszczeń, materiałów i techniki. Jest to również warunek konieczny, aby mogły rozwijać swoją dynamikę procesy artystyczne, a edukacja kulturalna mogła odnosić sukcesy.